Benedykcja opata Rafała Ścibiorowskiego OCist (Może 2024)
Opat, późno łaciński i grecki Abbas, przełożony wspólnoty zakonnej, która przestrzega Reguły Benedyktyńskiej (benedyktyni, cystersi, kamedułów, trapistów) i niektórych innych zakonów (Premonstratensians, kanonicy regularni na Lateranie). Słowo pochodzi od aramejskiego ab („ojciec”) lub aba („mój ojciec”), które w Septuagincie (greckie tłumaczenie Starego Testamentu) i w Nowym Testamencie greckie zostało napisane opactwem. Pierwsi chrześcijańscy egipscy mnisi znani ze swojego wieku i świętości zostali nazwani opactwami przez swoich uczniów, ale kiedy monastycyzm stał się bardziej zorganizowany, przełożeni zostali nazwani proestos („ten, który rządzi”) na Wschodzie i łaciński odpowiednik, praepositus, na Zachodzie.
Św. Benedykt z Nursji (ok. 480 – ok. 547) przywrócił słowo opactwo w swoich rządach i do tej wczesnej koncepcji duchowego ojcostwa poprzez nauczanie dodał koncepcję patria potestas, władzę sprawowaną przez ojca zgodnie z prawem rzymskim. Opat ma zatem pełną władzę do rządzenia klasztorem zarówno w sprawach doczesnych, jak i duchowych.
Opata wybierany jest w tajnym głosowaniu przez kapitułę klasztoru. Musi mieć co najmniej 30 lat, legalne urodzenie, wyznawać co najmniej 10 lat i kapłan wyświęcony. Jest wybierany na całe życie, z wyjątkiem zboru angielskiego, gdzie jest wybierany na okres 8–12 lat. Wybór musi zostać potwierdzony przez Stolicę Apostolską lub inny wyznaczony organ. Biskup diecezji, w której znajduje się klasztor, udziela błogosławieństwa opactwa, w asyście dwóch opatów.
Najważniejsze z przywilejów opata to prawo do odprawiania liturgii zgodnie z obrzędem papieskim, udzielania wielu błogosławieństw zwykle zarezerwowanych dla biskupa i korzystania z insygniów pontyfikalnych.
We wschodnim monastycyzmie klasztorami samorządnymi rządzi kilku starszych mnichów, których przywódca nazywa się opat. Zobacz także abbess.
