Projekt wnętrza kawalerki 35 m2 z tarasem | Gdynia | Pracownia STTYK (Może 2024)
Różane okno, zwane także oknem kołowym, w architekturze gotyckiej, zdobione okrągłe okno, często oszklone witrażem. Rozrzucone przykłady zdobionych okrągłych okien istniały w okresie romańskim (Santa Maria in Pomposa, Włochy, X wiek). Jednak dopiero w połowie XII wieku pojawił się pomysł stworzenia bogatego motywu dekoracyjnego z okrągłego okna. W tym czasie proste okno z różą stało się charakterystyczną cechą wielu kościołów przejściowych i wczesnogotyckich. Używany był głównie na zachodnim końcu nawy i na końcach transeptów. Wprowadzenie rozwiniętego maswerku prętowego w XIII wieku dało przekonujący impuls do projektowania okien rozetowych.
Ogólny schemat maswerku różanego okna składał się z szeregu promieniujących form, z których każda była zakończona spiczastym łukiem na zewnątrz koła. Pręty między tymi formami były połączone w środku przebitym kamiennym kręgiem, a same formy często traktowano jak małe okienka z dodatkowymi, dzielącymi się prętami, łukami i foliowanymi okręgami. Głównymi przykładami tego typu gotyku są głównie Francuzi, w których rozeta zdobyła największą średniowieczną popularność. Szczególnie godne uwagi są katedry w Reims, Amiens i Notre-Dame w Paryżu, wszystkie z XIII wieku.
Wprowadzenie ekstrawaganckiego maswerku zmieniło charakter francuskiego okna różanego. Promieniujące elementy składały się ze skomplikowanej sieci falistych, podwójnie zakrzywionych prętów, tworzących nowe formy geometryczne i kształty płomienia, a także wyposażających całą konstrukcję w ukośne usztywnienie, zwiększając jego wytrzymałość strukturalną. Przykładem jest róża transeptowa z początku XVI wieku z katedry w Beauvais.
Na wczesnym etapie rozwoju rozeta rozeszła się po całej Europie. Przykłady można znaleźć we Włoszech (S. Zeno Maggiore w Weronie, katedra w Carrara), Hiszpanii (katedra Burgos), Anglii (katedra Lincoln) oraz w Niemczech i Europie Środkowej.
